SO IKAISA A KALIMA

 

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ

وَ بِهِ نَسْتَعِينُ

اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ وَ الصَّلاَةُ وَ السَّلاَمُ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ عَلَى آلِهِ وَ صَحْبِهِ اَجْمَعِينَ

 

Hay Pagari! Kabaya aka so mainot a pando phoon rakn. Dalokod ka ska na sondaro, na pamamakin’g angka raks o nafs akn so mainot a hakikah sangkai a walo a manga mababa a thotolan, a sii ko ropaan a kapagabay mipantag sa militari. Kagiya mii itong akn a nafs akn a makakhikinanglan sa pando labi ko apiya antawaa.  Miyakaisa na lagid a miyatharo akn sa matas ko nafs akn so Walo a Manga Kalima a kiyanggonaan akn phoon ko walo a manga ayah. Imanto, na tharoon akn sa makampt ko nafs akn sii ko basa o manga awam. Sadn sa khabaya na khapakay a raks a mamamakin’g.

 

So Ikaisa a Kalima

Bismillah i olo o langon a khayr. Sktano mambo na patot a phanagiphoonon sa paganay. Tokaw angka, hay nafs akn! Badn lagid a giya a babarakatn a kalima a toos o Islam, na giya dn mambo i lalayon a wird o langon a kaadn sa nggolalan ko lisan-i hal (basa iran a kaadn).

O khabayaan ka a kasabotangka i antonaa i kala go dikhapopos a bagr ago antonaa i kadakl go diphtaman a barakat o Bismillah, na ilay angka giyaya a mababa a thotolan a sii ko ropaan a kapagabay, go pamamakin’g angka. Katii a phakatalondog:

Kinanglan o taw, a gii mlayalayag sii ko manga bagas (disirto) o manga Badawi a Arab, so kakowaa niyan ko ngaran o dato go maka pagapas sii rkaniyan kaan masabt phoon ko manga kapmarata o manga arobinto (kontrai) go aniyan makowa so manga kinanglan iyan. Inonta bo na odi skaniyan dn kabinasai sa katatawantawan iyan ko maalaw ron a daa taman iyan a manga ridoay go kinanglan iyan.

Na kagiya maoto, na so dowa kataw a mama na somiyong sa bagas para ko lagid angkanan a kaplayalayag. So sakataw kiran na mangalimbabaan, so isa na mangingimporoan. So mangalimbabaan na kinowa niyan so ngaran o dato. So mangingimporoan na da. So skaniyan a kominowa ko ngaran o dato na milayalayag a adnon so salamat ko omani darpa. Igira a adn a minimbalaka iyan a tolisan sa lalan na gii niyan di matharo a, “Gii ako mlayalayag rks o ngaran o giraw manaya a dato.” So arobinto na phagawat ka di niyan skaniyan bo kaphmarataan. Opama a somold skaniyan sa torogan na gii skaniyan masakasakaw sabap sa giyangkoto a ngaran. Na so isa oto a mangingimporoan na tanto a kiyapasangan ko manga morala ko kadandan o gii niyan kaplayalayag a di khagaga maphanothol. Skaniyan na lalayon dn tatabadn go lalayon dn dimamalad. Skaniyan na makadadapanas ago ikakagowad.

Kagiya maoto, Hay nafs akn a mangingimporoan! Ska angkanan a gii mlayalayag. Na so pman so giya a doniya, na skaniyan na bagas. So dingka kaphakagaga ago kamimiskin ka na daa tamana iyan. So mambo so manga ridoay ngka ago so kinanglan ka na daa taman iyan. Kay sabap san, na kowa angka so ingaran o Abadi Malik go Azali Hakim sa giyaya a bagas ka angka masabt ko kapamalad ko langon a maklok nago masabt ko kapananabad ko omani pkasowasowa.

Oway, giyaya a kalima na tanto a babarakatn a tamok na ngkanan a daa tamana a dingka kaphakagaga ago kamimiskin ka na phkisompat ka niyan ko diphtaman a Kudrah ago Rahmah, na pmbaloyn iyan a so dingka kaphakagaga ago so kamimiskin ka, a sapaat a tatarimaan sii ko hadapan o Kadir a Skaniyan na Rahim. Oway, sadn sa gii nggalbk mipantag sangkai a kalima na lagid o sakataw a mama a somiyold sa militari; gii nggalbk sii ko ingaran o gobirno go skaniyan na miyapokas ko kaaawan ago kiphkalkn iyan ko bapiya antawaa. Gii niyan di matharo, “Sii ko ingaran o kokoman, sii ko ingaran o gobirno,” na ipnggolalan iyan so langon a phitibarangan a sirbisiyo ago khabaog iyan so langowan taman.

Sii sa paganay na phitharo tano a so langon a kaadn na phnggiraw a Bismillah sa nggolalan ko lisan-i hal (basa iran a kaadn). Na ba giyoto dn?

Oway, na badn datar opama o mailay ngka a sakataw a mama a miyakatalingoma go miyapakalampowat iyan so langon a khibabaling ko isa ka ingd sii ko isa a darpa go miyathgl iyan siran makanggalbk, na matamataan dn a katawan ka a giyoto na knaba skaniyan gii nggolaola sa oba sii ko ingaran iyan go ko bagr iyan, inonta ka skaniyan na sondaro. Skaniyan na gii nggalbk sii ko ingaran o gobirno go somasarig ko kabagr o sultan. Lagid mambo anan, so langon a shay’ na gii nggalbk sii ko ngaran o Janab-i Hakk; na so manga liso ago od a datar a miyamakaronironi a poling na mbabakontol sa masla a manga kayo sii ko manga olo iran; na iphmbayaw iran so manga awid a lagid o manga palaw. Maana anan na omani kayo na phnggiraw a “Bismillah”. Phnoon iyan so manga lima niyan ko manga onga a phoon ko tamok o Rahmah ago miyabaloy sii rktano a mangangawid. Omani sapadan na phnggiraw a “Bismillah” go miyabaloy a kandiron (kodn) phoon ko manga tolang o Kudrah a ron dn mrakraks initinda so madiyang a mbidabida ago phirasoson a phitibarangan a manga pipiyai taam a pangn’ngkn. Omani babarakatna pangangayamn lagid o sapi, onta, bilibili, ago kambing na phnggiraw a “Bismillah” go miyabaloy a phagagasan a gatas phoon ko faydh o Rahmah. Sii ko ngaran o Ar-Razzak, na gii mbayambayan iran sii rktano so manga mananaw ago limpiyo a pangn’ngkn lagid o ig o kaoyagoyag. So manga bkaw ago ogat o omani pamomolaan, kayo, go otan a kalmk iyana lagid o sida na phnggiraw a “Bismillah”; phlboan go phgalinday siran ko manga ttgas a ator ago lopa. Phnggiraw siran a, “Sii ko ngaran o Allah, sii ko ngaran o Ar-Rahman”; langon na gii ron taalok. Oway, so manga bkaw a phakhadonapaan sangkoto a manga ttgas a ator ago lopa a totop a malbod go phagonga sa didalm a lopa lagid mambo so manga sapak a phkayarn sii sa kawang go phagonga, nago so mambo so rki-rkign a gadong a manga raon a phkagaga iran a di kamaraan ko pira olan apiya pn tanto a mayaw, na mala a tngl ko manga ngari o manga naturalists, sisok angka a tindoro so mata iran – pangninta a mabota -- go tharo angka a, “Bapiya so katgas go so kayaw a tanto niyo a sasarigan na gii nggalbk oriyan o kaphsogoa ron ka so omani mainot a bkaw a kalmk iyan na lagid o sida na phkabngkag iyan so manga ator lagid o songkod o Mosa (as) sii ko kiyapangongonotan iyan ko sogo o:  فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصَاكَ الْحَجَرَ1

Ago so lagid o manga anggaota o Ibrahim (as), sii ko kisosorang iyan ko hadap o mayaw na iphtagigay niyan so apoy, so omani rki-rkign a raon a kanaot iyan so karatas o sigopan na phnggogodn iyan so ayah: يَا نَارُ كُونِى بَرْدًا وَ سَلاَمًا2 .

Ka sabap sa langon a shay’ na phnggiraw a “Bismillah” sii ko ma’nawi niyana okitokit. Na aawidan iran so manga ni’mah o Allah go iphmbgay iran rktano sii ko ngaran o Allah. Sktano mambo na patot a nggiraw a “Bismillah”. Sktano na patot a mbgay sii ko ngaran o Allah go khowa tano sii ko ngaran o Allah. Sabap sa giyangkai, na sktano na patot a di khowa ko phoon ko manga taw a ghafil a di mbgay sii ko ngaran o Allah.

Pakaiza: Phmbgay tano sa arga sii ko manga taw a mangangawid. Phkammsa ako i antonaa i arga a kabaya o Allah, a Skaniyan i bnar a khikirk ko langowan a nganin?

So Smbag: Oway, so arga a kabaya o Bnar a Mun’im (phmbgay sa ni’mah) a balas o giyoto a malai kipantag a manga ni’mah ago nganin o nganin na tlo ka shay’.

So isa na dhikr, so salakaw ron na shukr, go so salakaw ron pn na tafakkur. “Bismillah” sii ko paganay na dhikr. “Alhamdulillah” sii ko oriyan na shukr. Sii ko look, na so kapamimikiranon go so kasabotiron ko giyangkoto a manga mala i arga a ni’mah a siran na manga pakammsa a art, manga piyakammsa o Kudrah ago phammgayan o Rahmah o Al-Ahad, a Skaniyan na Samad, na aya tafakkur. Tantoa kaboboda so kaarki ko ski o doan niyan a taw a skaniyan badn i dinggosod ko malai arga a pammgayan o sultan sii rka, ago so di ka kikilalaa ko khikirk ko pammgayan; kagiya maoto mambo, so kaphmbantoga go kaphkababayai ko manga shay’ a sa liyawaw na lagid oba aya phmbgay sa ni’mah nago so kalilipati ko Bnar a Mun’im na labaw sa sanggibo takpi kaboboda adi ngkoto.

Hay nafs! O dingka kabaya a miplagid a gyoto a boda, na bgay ka sii ko ngaran o Allah, kowa ka sii ko ngaran o Allah, go panagipoon ka sii ko ngaran o Allah nago nggalbk ka sii ko ngaran o Allah. So salaam na mambagian iyo.