HAKIKAH - حقيقة

 

Phoon ko pompongan o حقّ ‎ (hakk).

Marayag a ma’ana:  So bnar a lapal. So bnar ago tangkd a masosowa o di na misasarta. So pyur. So mataan. So katanto. So tangkd a kaadn. So rasa. Ikhlas; balabaw ron so ikhlas sii ko khasisiyapa ago khanggiginawai. So misasarta ago pompongan o manga shay’. So malai kipantag a katanto o shay’. Thatakna.

Sii ko pananaroon a basa a Arab: Miya aloy a so Hakikah na so kipantag a ma’ana o kalima o di na pananaroon, na kna oba so masopg a ma’ana niyan (majaz). So payag a tothol, lapal odi na kalima. So patot a kaantapan a ma’ana o kalima odi na lapal. So kiyapayag a so masopg a ma’ana na aya kalilid a tatarimaan a marayag.

Sifat o Ilahî . Sakamaoto, na so kambayambayan o rasa o Ilahî liyo ko Sifat iyan. So kaipd o takar sii sa giyoto a rasa. So ma’nawî kaiilay o mu’min koAllah (‘Azza wa jalla). So Îmân ago so kapakaikrar sii ko Wahdah o Allah. So pyur mipantag ko maklok, doniya ago Ulûhiyyah a miyasoti ko manga kapangibarat. اِنَّٓا اَنْزَلْنَٓا اِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِمَٓا اَرٰيكَ اللّٰهُ (Kur’an 4:105) makaatag sa giya a âyah; So Hakk na so Kur’an na so hakikah na so antonai siyawaan o Kur’an sii rktano.

So kiyapayag o hakikah na inosar ko pisoksokran a sold o manga shay’ (malakût) a so langon a gii magalinalin a  manga kaadn iphoon ko manga indang taman ko manga alongan na ron somasarig ago skaniyan mambo i nanao ko manga hikmah o manga kokoman o Sharî’ah.

 

So omani daa sanisaning iyan, omani ‘ilm, omani tagompiya ago omani ‘ulum na adn a mipoporo a hakikah niyan a somasarig ko isa ko Ngaran o Allah. Giyanan a ‘ulum, daa sanisaning iyan, ago “art” na phkatoon iran so katatarotopan kiran sii ko kasasarig iran ko giyoto a Ngaran, a adn i madakl i rnding go mbidabida i kambayambayan nago barambarang i kalamalama; gii siran baloy a hakikah. O di, na siran na manga along  a korang sangkoto a alangalang a ropaan.

Sa ibarat, so kapagitong na ‘ulum. So hakikah ago kaposan iyan na an misampay ko Ngaran o Janâb-i Hakk a ‘Adl go Mukaddîr ago an iyan kasaksii raks o langon a kassla kiran so kambayambayan angkoto a manga Ngaran a mappno a hikmah sii sangkoto a pagalongan o kapagitong.

Sa ibarat, so kapamolong na ‘ulum go “art”. Aya niyan kaposan ago hakikah: so kapamolong na phkatoon iyan so katatarotopan rkaniyan sii ko kasasarig iyan ko Ngaran a Shâfî a Matamataan a Hakîm ago so kapkailay niyan ko makapdiin a kambayambayan o giyoto a Ngaran sii ko manga bolong sa liyawaw a lopa, a giyanan na mala Iyan a botika; mimbaloy skaniyan a hakikah.

Sa ibarat, so manga misasarta a ‘ulum, a aya iran bandingan na so katanto o manga kaadn, giyaya a manga ‘ulum na kapakay siran a hikmah sii ko kailaya ko dimasangkay a kambayambayan o Ngaran a  Hakîm o Janâb-i Hakk (Jalla Jalâluhu) roo ko manga shay’, roo ko manga gona ago laba iran sii ko kaphtanor ago kaphtagikor iran nago sii ko kapkhawa go kasasarig iran sangkoto a Ngaran. O di, na khasalin siran sa lii, mbaloy a daa pakaid iyan, antawa ka gikasan iran so dhalâlah lagid o Naturalist philosophy.

So Ikadowa polo a Kalima – So Ikadowa a posto

 

“O khabayaan ka so ‘ilm mipantag ko hakikah ago so bnar a hikmah, na kowa ka sa ma’rifat mipantag ko Janab-i Hakk. Kagiya so manga hakikah o kaadn na sinar ko Ngaran o Hakk go so kambayambayan o manga Ngaran nago manga Sifat Iyan. So hakikah o langowan a manga shay’ antawaa ka kalalawas, ma’nawî, malai kipantag, sa daa a kipantag iyan ago so hakikah o langowan a manga manosiya na omani isa na somasarig ko nur ago hakikah o Ngaran. O di, na o daa hakikah na siran na ropaan a daa gona niyan.” So Manga Kalima (488-489)