603- CİZYE جزيه : Vergi. Haraç. Kur’an (9:29) âyetinde beyan edilen ve müslümanların fethettikleri yerlerde, müslüman olmıyanlardan alınan ve devlet teminatı altında bulunmanın karşılığı olan vergi.

«Gayr-ı müslimlerin mükellef olan erkeklerinden senede bir defa alınan şahsî bir vergidir ki, buna “harac-ür rüûs” da denilir. Esasen cizye, ivaz ve kifayet mânasına gelir. Müslümanların zimmetine, ahd ve emanına nâil olan ve müslümanların lehinde ve aleyhindeki bir çok hukuka iştirak eden gayr-ı müslim tebeadan alınan cüz’î bir vergi, şu nâil oldukları nimet ve salahiyete bir nevi ivaz olmak üzere kâfi görüldüğünden cizye namını almıştır.

Maahâza cizye lafzı, ceza mânasına da gelir. Ceza ise hem mükâfat, hem de mücazat, ukubet mânasınadır. Taatın sevabına ceza denildiği gibi, masiyetin ukubetine de ceza denir.» (H.İ. ci: 3 sh: 550) T.T. ci: 4 sh: 744 cizye hakkındadır.