1281- HIYANET خيانة : Hainlik, İtimadı kötüye kullanmak. Sözünde durmayıp hilekârlık yapmak.
Tekvinen (fıtrat-ı asliye itibariyle) veya teşri’an (hukukan) veya itimaden tevdi olunan emaneti nakzetmek. Meselâ: Namaz ve ibadet, tekvinî ve teşriî bir emanet-i İlahiyedir. Onu ifa etmemek hıyanettir. İdare makamına seçilmek, teşriî bir emanettir. O makamı hukuka aykırı kullanmak hıyanet olur... ilh. (Bak: Emanet)
1282- Kur’anda (66:10) âyeti şöyledir: امْرَاَتَ نُوحٍ وَامْرَاَتَ لُوطٍۜ ki Nuh’un karısı ve Lut’un karısı... كَانَتَا تَحْتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبَادِنَا صَالِحَيْنِ kullarımızdan iki salih kulun salah-ı tahtında idiler. فَخَانَتَاهُمَا Öyle iken onlara hıyanet ettiler.
Ragıb der ki, hıyanet ve nifak birdir. Ancak hıyanet, ahd ü emanet itibariyle söylenir, nifak da din itibariyle söylenir. Sonra da bunlar tedahül ederler. Şu halde hıyanet, gizlice ahdi bozarak hakka muhalefet etmektir ki, bunun nakizi emanettir.” (E.T. 5130)
1283- Diğer bir âyette de: “(8:27) لاَ تَخُونُوا اللّٰهَ وَالرَّسُولَ Allah’a ve Resulüne hıyanet etmeyin, zimmet-i imanınıza tevdi edilmiş olan ahkâm-ı İlahiyeye ve sünnet-i Resulullaha riayetsizlik edip de şükr ü istikametten, vefa ve sadakattan ayrılmayın. Allah ve Resulüne hıyanet ederseniz وَتَخُونُٓوا اَمَانَاتِكُمْ kendi emanetlerinize hıyanet edersiniz bir kere Allah ve Resulüne hıyanet etmeğe başladınız mı artık kendi aranızda mal ü cana, ırz u namusa, esrara, hükm ü hükümete, menafi-i vataniyeye müteallik emanetlerinize hıyanet etmeğe başlarsınız وَاَنْتُمْ تَعْلَمُونَ ve o halde siz bilirsinizki hıyanet ediyorsunuz. Binaenaleyh yekdiğerinden emniyetiniz tamamen münselib olur. Birbirinizden emin olamaz olursunuz. Siz kendinizden emin olamazsanız, diğerleri hiç olmaz ve o vakit bütün emniyet ve emanetiniz kalkar. Başınıza fitne-i amme kopar.” (E.T.2391)
1284- Hıyanet hakkında âyetlerden birkaç not:
-Hainler lehine müdafaada bulunmamak. (4:105)
-Nefislerine hıyanet eden ve hıyanetlerini halktan gizleyen müfrit hainler: (4:107,108)
-Nakz-ı misak ile hakikatı unutup terk etmiş olan hainlerin ifsadatı: (5:13)
-Muahedede hainlik edenlere, mevcud ahdin hükümsüz kaldığını bildirmek: (8:58)
-Gözlerin hain bakışı: (40:19)