2481- MİZAN ميزان : Terazi, ölçü, tartı. *Akıl, idrak, muhakeme. Mikyas. *Fık: Mahşerde herkesin amellerini tartmağa mahsus bir adalet ölçüsü olup, hakiki mahiyeti ancak âhirette bilinecektir. *Mat: Yapılan hesabın doğruluğunu anlamak için yapılan diğer bir hesab. Sağlama. (O.A.L.)

2482- Allah zerrattan yıldızlara kadar bütün varlıklar arasında birbirlerine tecavüzü durduran müvazene kanununu koyduğu gibi, insanlar arasında dahi birbirlerine tecavüzatı önleyen adalet kanunlarını da vaz’etmiştir.

2483- Semanın yükseltilip mizan konulduğunu bildiren, (55:7) âyetinde geçen mizan hakkında Elmalılı Hamdi Efendi şu bilgiyi veriyor:

“Mizan, misak gibi hem vezin manasına masdar hem de vezin âleti terazi manasına ism-i âlet olabilir. Vezin, eşyanın yekdiğerine nisbetle mikdarı veya mikdarının tanınmasıdır ki, asıl sıklette ma’ruftur. Ve bir mukayese ve muadele ile yapılır. Ve bu mukayesenin yapıldığı âlete de mizan denilir. Bu suretle vezin, daima bir muadele, yani bir denkleşme nisbeti ifade ettiğinden adalete ve adaletin mi’yarı olan şeriata da mizan tabir olunagelmiştir. Onun için burada mizan, eşyanın gerek sıklet itibariyle ve gerek sair suretle mikdarlarının tanınmasına mi’yar olarak herhangi bir âlet manasına hamledilebildiği gibi daha şümullü olmak üzere adalet manasına hamledilmiş, şeriat ile tefsir edildiği de olmuştur: (55:7)  وَوَضَعَ الْم۪يزَانَۙ da mizan, ref-i sema münasebetiyle zahir olan mana bütün eşya arasındaki müvazene-i umumiye kanunudur ki: (Pesenteur) yahud (gravitation) denilen cazibe-i umumiye veya sıklet kanunu bunun en zahir tecellisidir.” (E.T. 4665) (Bak: Eskal)

Atıf notu:

-Ecram-ı semaviye arasındaki mizan, bak: 83.p.

2484- Mizan hakkında âyetlerden birkaç not:

-Müvazene-i a’mal kaidesi: (7:8) (21:47) (23:102,103) (101:6,8) (654.p.da âyet notlarına da bakınız.)

-Kıyamet günü hesab için hiçbir iyiliği kalmayan kâfirler: (18:105)

-Mevzun masnuat-ı İlahiye: (15:19)