1 Te’lif tarihi 1930-31

2 “meşrebce muhtelif Ezvac” tabiri derin manalara dikkat çekmektedir. Çünkü Kur’an’ın muhatabı olan insanlar fıtraten ve meşreben muhteliftirler. Kur’an ise bu farklı fıtrat ve meşreblere uygun talim ve terbiye ediyor ki, herkes Kur’an’ın mana camiiyetinden dersini alıyor.

“Manasındaki câmiiyet-i hârikadır. Evet, Kur'an bütün müçtehidlerin me'hazlerini, bütün âriflerin mezâklarını, bütün vâsılların meşreblerini, bütün kâmillerin mesleklerini, bütün muhakkiklerin mezheblerini; manasının hazinesinden ihsan etmekle beraber; daima onlara rehber ve terakkiyatlarında her vakit onlara mürşid olup, o tükenmez hazinesinden onların yollarına neşr-i envâr ettiği bütün onlarca musaddaktır ve müttefek-un aleyhtir.” Sözler (395-396)

“Hem Kur'anın i'cazı, tabakat-ı insaniyede kırk tabakaya karşı ayrı ayrı i'cazını gösterdiği, Ondokuzuncu Mektub'un Onsekizinci İşaretinde beyan edilmiş ve o tabakatın on kısmının ayrı ayrı hisse-i i'caziyelerini isbat etmiş. Sair otuz tabaka-i âher, ehl-i velayetin muhtelif meşrebler ashabına ve ulûm-u mütenevvianın ayrı ayrı ashablarına ayrı ayrı i'cazını gösterdiğini, onların ilmelyakîn, aynelyakîn, hakkalyakîn derecesinde Kur'an hak Kelâmullah olduğunu, iman-ı tahkikîleri göstermişler. Demek herbiri, ayrı ayrı bir tarzda bir vech-i i'cazını görmüşler. Evet ehl-i marifet bir velinin fehmettiği i'caz ile, ehl-i aşk bir velinin müşahede ettiği cemal-i i'caz bir olmadığı gibi; muhtelif meşaribe göre cemal-i i'cazın cilveleri değişir. Bir İlm-i Usûl-üd Din allâmesinin ve bir imamının gördüğü vech-i i'caz ile füruat-ı şeriattaki bir müçtehidin gördüğü vech-i i'caz bir değil ve hâkeza.” Mektubat (405)

İşte İslam cemiyetinin temel unsuru olan aile hayatının mahfi ahvalatında aleni olmayan kısmında tecelli eden ahkam-ı şeriat muhtelif meşrebteki Ezvac-ı Tahirattan şeriat kitaplarına intikal ettirilmiştir. Garazkarların tenkidi bu sahada hiçbir değer taşımaz ancak kendilerini mesuliyet durumuna atarlar.

3Bakınız: Risale-i Nur’un Kudsî Kaynakları 2016 Baskısı sayfa 468, 188 nolu hadis

4 Evlenmede küfüv meselesi şeriatta bir şarttır. Fıkıh kitablarında detaylı olarak anlatılmıştır. Kızdan erkeğe doğru aranır. Erkeğin kadından diyaneten üstün veya en azından dengi olması gerekir. Çünkü erkek dinde kavvamdır, idarecidir, terbiyecidir, yönlendiricidir. Erkek “Anlayış ve yaşayışımız şeriat hükümlerine uygun olacaktır.” hükmünü esas alarak ailesini istikametlendirecektir. Üst dereceli olan birisini alt dereceli olan birisinin idaresine vermek fazilet ve ilmi cehalete memur kılmaktır. Onun için gayr-ı müslim bir kız Müslüman bir erkekle evlenebilirken, Müslüman bir kız gayr-ı müslim bir erkekle evlenemez. Diğer bir ifadeyle, Hristiyanlık İslamiyetin üzerinde reis olamaz ama İslamiyet Hristiyanlığın üzerinde reis olabilir. Kadın diyaneten erkekten üstün olursa yine bu kanuna ters düşülür.

“Şer'an koca, karıya küfüv olmalı, yani birbirine münasib olmalı. Bu küfüv ve denk olmak, en mühimmi diyanet noktasındadır.” Lem'alar (197)

“Kızlarım, hemşirelerim! Bu zaman, eski zamana benzemiyor. Terbiye-i İslâmiye yerine terbiye-i medeniye yarım asra yakın hayat-ı içtimaiyemize yerleştiği için, bir erkek bir kadını ebedî bir refika-i hayat ve saadet-i hayat-ı dünyeviyeye medar ve sair günahlardan kendini muhafaza etmek için almak lâzım gelirken; o bîçare zaîfeyi daim tahakküm altında, yalnız dünyevî muvakkat gençliğinde sever. Ona verdiği rahatın bazı on misli onu zahmetlere sokar. Eğer şer'an küfüvv tabir edilen birbirine denk olmazsa, hukuk-u şer'iye nazara alınmadığından hayatı daima azab içinde geçer. Kıskançlık da müdahale ederse daha berbad olur.” Emirdağ Lahikası-2 (49)

“Madem gençlik darbesini yedin, bir vazife-i fıtriye olan tenasül kanununa daha girme. Çünki o vazifenin mukabilinde ücret olarak erkeğin aldığı muvakkat lezzet ve keyf bir derece bidayette kâfi geliyor. Fakat bîçare kadın, o vazife-i fıtriyede bir sene ağır yükü çekmeye ve bir-iki sene veledin meşakkatine, beslenmesine ve açık-saçıklık sebebiyle kocasının nazarında sadakatsızlık ittihamı ve kocasının da gözü dışarıda olmak ihtimali ve ona samimî merhamet etmemesi cihetiyle, daimî sıkıntılara ve vicdanî azablara mukabil; izdivacda aldığı muvakkat bir keyf ve lezzet, bu bozuk zamanda ona o vazifeye mukabil yüzden birisine mukabil gelemiyor. Ve bilhâssa küfüvv-ü şer'î tabir edilen, birbirine seciyeten ve diyaneten liyakat bulunmadığından daha ziyade azab çektirir. Ve bilhâssa terbiye-i İslâmiye haricinde, müslüman namı altında olanlar, imandan gelen hürmet ve merhamet-i mütekabileyi bulamadıklarından bütün bütün saadet-i hayatiyeyi mahvediyor, Cehennem azabı çektiriyor.” Kastamonu Lahikası (252)

5 Yukarıda geçtiği üzere efkar-ı amme, yani hissiyat-ı umumiyede bazı meselelerdeki anlayışlar dini anlayışa uygun düşmeyebiliyor. Mesela: Hadislerde bildirildiği üzere kızların evlenmesi de erkeklerin evlenmesi gibi idi. Zamanımızda ise erkek veya erkek tarafı evlenme teklifi yaparken, kız tarafının böyle bir teklifi yapması ayıp addediliyor.

Kur’anın sarih hükümleri ile şeriatta kat’i olarak emredilen harem ile selâmlığı ayırmak, yani kadınlarla erkeklerin mekânlarını (yerlerini) ayırmak, ihtilat ettirmemek, umumi anlayışta ayıp addediliyor. Bu parçadaki ifade ile Peygamberin (ASM) bile “oğlum” demesi ile şer’an  Zeyd’in (ra) onun oğlu olmamasına rağmen, cemiyette “O senin kardeşindir, baban sayılır...vs.” gibi ifadelerle bu haram normalleştiriliyor ve umumileştiriliyor.

(Bakınız: Kadınlar kimler ile görüşemez? Erkekler kimler ile görüşebilir?, Haremlik ve Kadın-Erkek Karması, Tesettürde Şer’î Ölçüler, Haremlik Derlemeleri)