806- EMEVİLER امويلر : (Benî Ümeyye: Ümeyye Oğulları) Dört halife devrinden sonra devlet idaresi Beni Ümeyye hanedanına geçmiştir. Hazret-i Peygamber’in (A.S.M.) dedesinin babası olan Haşim’in amcasının ismi Ümeyye idi. Emevi ismi, Ümeyye’den gelmektedir. Emevi Devleti Mi. 661-750 seneleri arasında saltanat sürmüştür. (Emeviye Devleti’nin zuhuru, bak: 1013.p.)
Ümeyye’nin torunlarından olan Hazret-i Osman (R.A.) halife olunca, kendi akrabalarından Muaviye’yi Suriye umum valisi olarak Şam’a gönderdi.
Hazret-i Osman (R.A.) şehid edilince, halifeliğe Hazret-i Ali (R.A.) getirildi. Hazret-i Ali, zulüm etmeden adalet-i mahza ile, Hazret-i Osman’ın katillerini bulmağa çalışıyordu. Vaktin uzaması, Muaviye ve taraftarlarını rahatsız etti. Muaviye’ye göre, ne pahasına olursa olsun, Hazret-i Osman’ın katilleri bulunmalıydı. Adalet-i izafiye ile hareket edilmeliydi. (Bak: 527 ilâ 529.p.lar) Bu sebeble Hazret-i Ali şehid edilince halife olan Peygamberimizin büyük torunu Hasan (R.A.) hilafet sebebiyle doğacak karışıklıkları önlemek için 6 ay sonra halifelikten feragat etti. Ve Mi. 661’de Muaviye halife olup Emevi Devletini kurdu.
Hazret-i Muaviye kendi oğlu Yezid’i Mi. 676’da kendi yerine halife ilan etmiş ve böylece ilk defa saltanatın babadan oğula geçmesi şekli tatbikata girmiş oldu. Yezid’in hilafete hâkim olması, babasının vefatından sonra 680’de olmuştur. Yezid’in zamanında (680 yılında) Kerbela’da Hazret-i Hüseyin (R.A.) şehid edilince Âl-i Beyte bağlı seyyidler, Emevi idarecilerine muhalefetle bir kısmı Afrika kuzeyine, bir kısmı da Horasan taraflarına gitmişlerdi. Denebilir ki, Kerbela vakıası Abbasilerin kurulması yolunda çıkarılmış ilk davetiyedir.
807- Emevi halifelerinin hilafete geçme tarihleri:
Muaviye .............................. Hi. 41 Mi. 661
Yezid ................................... 60 680
II. Muaviye ......................... 64 683
Mervan ................................ 64 684
Abdülmelik ......................... 65 685
Velid .................................... 86 705
Süleyman ............................ 96 715
Ömer bin Abdülaziz ......... 99 717
II. Yezid .............................. 101 720
Hişam ................................. 105 724
II. Velid .............................. 125 743
III. Yezid ............................ 126 744
İbrahim ............................... 126 744
II. Mervan .......................... 127 744 (ve 132/750)
808- Velid’in genel valilerinden Haccac, devlete karşı çıkan ve hilafet dava eden pekçok kimsenin kanını dökmekle zalimliği meşhur olmuş, “Haccac-ı Zalim” ünvanıyla tarihe geçmiştir. Ömer bin Abdülaziz ise, Hülefa-yı Raşidîni taklid ederek, devlet idaresini İslâm esasları içine almıştı. Fakat saltanat meraklıları tarafından zehirletilerek şehid edildi.
Emevi Devleti zamanında imamlar ve müctehidler olmak üzere pek çok âlim yetişmiş ve bunlar, gerek itikadın ve gerekse ibadetlerin esaslarını muhafazada çetin mücadeleler vermişlerdir. Emeviler, kara ve deniz ordusu çok güçlü olmasına rağmen, dahildeki isyanlar sebebiyle fütuhatına devam edememiştir. Eğer dahilî isyanlar olmasaydı belki de Emeviler Devrinde Avrupa ve Asya kıtalarının tamamı müslümanların eline geçecekti. Türkistan ve Endonezya, Kuzeyde Kafkasya, batıda Anadolu’nun yarısı, İspanya ve Kuzey Afrika Emevi topraklarına katıldı. Emevi hükümdarlarının Ehl-i Beyt’e ettikleri zulüm ve akıttıkları kan sebebiyle çıkan isyanlar devleti zayıflattı. Abbasi taraftarları ile kavi bir ekseriyet, Abbasi tarafına geçti. Horasanlı Ebu Müslim, Emevi Devletini bir muharebede Abbasilere devretti. Böylece Emeviler tarihe karışmış oldu. (Bak: Hilafet)
İki atıf notu:
-Emevilerin fıkr-i milliyetlerinden doğan zarar, bak: 1195, 2435.p.lar
-Emevilerin saltanatında üç menfi esas, bak: 1196/1.p.
809- Endülüs Emevileri:
Abbasilerin elinden kurtulan veliahd Abdurrahman, İspanya’ya giderek, Endülüs Emevi Devleti’nin devamını sağlamıştır. Muaviye bin Hişam’ın oğlu olan bu zata Ed-Dahîll (Muhacir) lakabı verilir. Hi. 113 tarihinde doğmuştur.
Endülüs Emevi halifelerinin hilafet tarihleri:
I.Abdurrahman Ed-Dahîl (Hi. 138-172 / Mi. 756-788)
I.Hişam (Hi. 172-180 / Mi. 788-796)
I. Hakem (Hi. 180-206 / Mi. 796-822)
II.Abdurrahman (Hi. 206-238 / Mi. 822-852)
I. Muhammed (Hi. 238-273 / Mi. 852-886)
Münzir (Hi. 273-275 / Mi. 886-888)
Abdullah (Mi. 275-300 / Hi.888-912)
III. Abdurrahman En-Nasır Lidinillah (Hi. 300-350 / Mi. 912-961)
II. Hakem El-Müstansır Billah (Hi: 350-366 / Mi. 961-976)
II.Hişam El-Müeyyed Billah (Hi. 366-399 / Mi. 976-1009) ve (Hi. 400-403 / Mi. 1010-1013)
II. Muhammed El-Mehdi (Hi. 399-400 / Mi.1009-1010)
Süleyman El-Muta’im Billah (Hi. 399-407 / Mi. 1009-1016)
IV.Abdurrahman El-Murtaza (Hi. 408-409 / Mi. 1017-1019)
V.Abdurrahman El-Müstahzir Billah (Hi. 414 / Mi. 1023)
III.Muhammed El-Müstekfi Billah (Hi. 414-416 / Mi. 1023-1025)
III. Hişam El-Mu’tedd Billah (Hi. 418-422 / Mi.1027-1031)
(Emeviye ve Endülüs halifelerinin hilafet tarihleri, İslâm Ansiklopedisi’nden alınmıştır. (Bak: Endülüs)