1081- HABT-I A’MAL خبط أعمال : Yapılan amellerin ihlassızlık, riyakârlık, küfre temayül ve irtidad gibi sebeblerle sevabsız kalıp boşa çıkması ve ibtal olmasıdır. (Bak: A’mâl) Bir müslümanın amelde iflas etmesi demek olan habt-ı a’mal hakkında Kur’anda âyetler vardır. Ezcümle:

“(47:33) يَٓا اَيُّهَا الَّذ۪ينَ اٰمَنُٓوا Ey o bütün iman edenler اَط۪يعُوا اللّٰهَ وَاَط۪يعُوا الرَّسُولَ Allah’a itaat edin ve Peygamber’e itaat edin وَلاَ تُبْطِلُٓوا اَعْمَالَكُمْ amellerinizi ibtal etmeyin -yani öbürlerinin yaptığı gibi küfür, nifak, ucub, riya, menn ve eza ve bunlara benzer itaatsizlik ve başlanmış olan herhangi bir ameli nakz ve ibtal edecek ma’kus bir fiil ve hareket ile boşa gidermeyin, hükümsüz bırakmayın.” (E.T.4397)

Hem “(49:2) لاَ تَرْفَعُٓوا اَصْوَاتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِىِّ Seslerinizi Peygamber’in sesi fevkinde kaldırmayın, yani seslerinizi Peygamber’in sesinin vardığı hadden ileri geçirmeyin.

وَلاَ تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ كَجَهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ ve ona söz söylerken birbirinize bağırdğınız gibi iri sesle söylemeyin, akran gibi de konuşmayın. اَنْ تَحْبَطَ اَعْمَالُكُمْ وَاَنْتُمْ لاَ تَشْعُرُونَ Zira amelleriniz habtolur, hiçe gider de haberiniz olmaz. Çünki Peygamber’e hürmetsizliğe ve ezaya bais olabilen şeyler küfre varabilir. Küfr ise a’mali habteder. (5:5) وَمَنْ يَكْفُرْ بِاْلا۪يمَانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُۘ

Burada وَاَنْتُمْ لاَ تَشْعُرُونَ   kaydıyla  şuurun  nefyinden  şu  anlaşılır  ki  bu nehyolunan refi ve cehirden murad, yalnız istihfaf ve saygısızlık kasdıyla olanlar değildir. Çünki o mü’minlerden sudûru melhuz olmıyan sarih küfürdür. Fakat sarih küfür olmamakla beraber, dolayısıyla ona varan sarih küfür mazınnesi olan haller de vardır.” (E.T.4451)

1082- Âhirete tercih ederek dünya hayatının gaye edilmesi de ameli ibtal eder. Evet “bu acib asrın hayat-ı dünyeviyeyi ağırlaştırması ve yaşamak şeraitini ağırlatması ve çok etmesi ve hacat-ı gayr-ı zaruriyeyi, görenekle tiryaki ve mübtela etmekle hacat-ı zaruriye derecesine getirmesiyle, hayatı ve yaşamayı, herkesin her vakitte en büyük maksad ve gayesi yapmıştır. Onunla hayat-ı diniye ve ebediye ve uhreviyeye karşı ya sed çeker veya ikinci, üçüncü derecede bırakır. Bu hatanın cezası olarak öyle dehşetli bir tokat, yedi ki, dünyayı başına Cehhennem eyledi. işte bu dehşetli musibette, ehl-i diyanet dahi büyük bir vartaya düşüyorlar ve kısmen anlamıyorlar.

1083- Ezcümle, ben gördüm ki; ehl-i diyanet belki de ehl-i takva bir kısım zatlar, bizimle gayet ciddi alâkadarlık peyda ettiler. O bir-iki zatta gördüm ki; diyaneti ister ve yapmasını sever, ta ki hayat-ı dünyeviyesinde muvaffak olabilsin, işi rastgelsin. Hatta tarikatı keşf ve keramet için ister. Demek âhiret arzusunu ve dini vezaifin uhrevî meyvelerini, dünya hayatına bir dirsek, bir basamak gibi yapıyor. Bilmiyor ki, saadet-i uhreviye gibi saadet-i dünyeviyeye dahi medar olan hakaik-ı diniyenin fevaid-i dünyeviyesi, yalnız müreccih (tercih edici) ve teşvik edici derecesinde olabilir. Eğer illet derecesine çıksa ve o amel-i hayrın yapmasına sebeb o faide olsa, o ameli ibtal eder; lâakal ihlası kırılır, sevabı kaçar.” (K.L.109) (Dünya hayatını isteyenlere istekleri verilir, âhirette mahrum kalırlar, bak: 712.p.)

“İhtar: ibadetin ruhu, ihlastır. İhlas ise, yapılan ibadetin yalnız emredildiği için yapılmasıdır. Eğer başka bir hikmet ve bir faide ibadete illet gösterilse, o ibadet bâtıldır. Faideler, hikmetler yalnız müreccih olabilirler; illet olamazlar.” (İ.İ..85)

1084- Esasen “rıza-yı İlahî kâfidir. Eğer o yar ise, herşey yardır. Eğer o yar değilse, bütün dünya alkışlasa beş para değmez. İnsanların takdiri, istihsanı, eğer böyle işde, böyle amel-i uhrevîde illet ise, o ameldeki ihlası kırar. Eğer müşevvik ise safvetini izale eder.

Eğer sırf alâmet-i makbuliyet olarak, istemiyerek Cenab-ı Hak ihsan etse, o amelin ve ilmin insanlarda hüns-ü tesiri namına kabul etmek güzeldir ki; وَ اجْعَلْ لِى لِسَانَ صِدْقٍ فِى اْلآخِرِينَ ( 26:84 )   buna işarettir.” (B.L.78)

1085- Habt-ül a’mal hakkında âyetlerden birkaç not:

-İrtidad ehlinin dünya ve âhiret amelleri habt olup boşa gider: (2:217)

-Âyetleri inkâr edenler. Peygamberleri öldürenler, insaf ve adaleti emredenleri ezenlerin amelleri ibtal olur: (3:22)

-Münafıkların amelleri habt olunur: (5:53) (33:19)

-İnkârcıların ameli ibtal olunur: (5.5) (18:104,105) (47:1,8,9,32)

-Şirk habt-ül a’male sebebdir: (6.88) (39:65)

-Âyetleri inkâredenlerin amelleri habt olur: (7:147)

-Müşriklerin camileri imar etmeleri gibi amelleri de habt olup boşa çıkar: (9:17)

-Dünya hayatını gaye edinip sefahete dalanların amelleri boşa gider: (9:69) (11:15,16)

-Hidayet tebeyyün ettikten sonra hakka tam teslimiyetten, kendi arzularına dönenlerin amelleri habtolur: (47:25,26,28) (Bak: 3120.p.)

-Zekâtı Allah için vermeyenlerin durumu (2: 264)