3013- RASYONALİZM راسيوناليزم : Akliyecilik. Her şeyin hakikatının yalnız akıl ile bilinebileceğini iddia eden bir felsefi görüş. İnsanın akılla gerçeğe uygun bilgiyi bulabileceğini, aklın doğru kabul ettiği bilginin şüphe götürmez kesinlikte doğru olduğunu kabul eden felsefe.

Tenkitçi felsefe, deneyci felsefe, psikoloji ve sosyoloji, bu felsefenin aşırı iddialarını çürütmüştür. Bugünkü ilim adamları herşeyi tam doğru olarak biliyoruz iddiasından uzak, daha alçak gönüllü bir hareket tarzını benimsemektedirler. (... izm) ekleriyle ifade edilen görüşlere körükörüne ve acele ile bağlanmayı doğru görmemektedirler. (Bak: Akliyyun, Felsefe, isbatiyecilik)

3014- Esasen asliyeti bozulmamış bir akıl, ancak Kur’anın nuru ile hakikatı bulabileceğini anlar. Kur’anda (52.32) âyetiyle beyan edildiği gibi Resulullah’a kâh kâhin kâh mecnun demekle tenakuza düşen böyle akılfüruş azgınlar, “acaba akıllarına güvenen akılsız feylesoflar gibi “aklımız bize yeter” deyip sana ittiba’dan istinkâf mı ederler? Halbuki akıl ise, sana ittiba’ı emreder. Çünkü bütün dediğin makuldür. Fakat akıl kendi başı ile ona yetişemez.

Yahut inkârlarına sebeb, tagi zalimler gibi hakka serfüru etmemeleri midir? Halbuki mütecebbir zalimlerin rüesaları olan firavunların, nemrudların akibetleri malumdur.” (S.386) şeklindeki ikazlar, düşünen insanlar için birer ibret levhasıdır.