1138- HALİFE خليفه : Öncekinin yerine geçen. *Geniş bir sahada Allah namına idare hâkimiyetine sahib olan kimse. *Fık: ilahî yani şer’î hükümlerin tatbik ve icrası için Peygamber’e (A.S.M.) vekil olan zat: Hülefa-i Râşidîn gibi (Bak: 606.p.) İmam. İmamet-i Kübra.

Namazda imama uyan cemaat gibi, halifeye de şer’î emirlerde öylece itaat edilir. Halifede aranan önemli şartlar: İlim, Adalet, Kifayet (yani emanet vazifesinde gerekli olan kabiliyet, dirayet, feraset gibi hususiyetlerde yeterli olmak). A’za ve havasda selâmet. Bu şartlardan başka müslim olması, erkek ve büluğa ermiş bulunması, hür olup köle ve esir olmaması da şarttır. (D.M.i.F.shfa: 3468 de “İmametin şartları” bölümü vardır.) (Bak: Biat, Hilafet, Sultan, Ulu-l-emr)

1139- Allah’ın insanlara verdiği hilafet, hem bütün mahlukat üstünde insanın makam-ı tasarrufuna, hem cemiyeti idare iktidarına şamildir. Şöyle ki: “Rabbin irade-i ezeliyesini izhar ve kudret-i lâyezalîsini ibraz ederek meleklere (2:30) اِنّ۪ى جَاعِلٌ فِى اْلاَرْضِ خَل۪يفَةًۜ “Ben mutlaka yeryüzünde bir halife yapacağım, bir halife tayin edeceğim.” demişti ki, meali: Kendi irademden, kudret ve sıfatımdan ona bazı salahiyetler vereceğim. o bana izafeten, bana niyabeten mahlukatım üzerinde bir takım tasarrufata sahip olacak, benim namıma ahkâmımı icra ve tenfiz eyliyecek, o bu hususta asil olmayacak, kendi zatı ve şahsı namına bil’asale icra-yı ahkâm edecek değil, ancak benim bir naibim, bir kalfam olacak, iradesiyle benim iradelerimi, benim emirlerimi, benim kanunlarımı tatbika memur bulunacak, sonra onun arkasından gelenler ve ona halef olarak aynı vazifeyi icra edecek olanlar bulunacak (35:39) هُوَ الَّذ۪ى جَعَلَكُمْ خَلآَئِفَ فِى اْلاَرْضِۜ sırrı zâhir olacak. (Bak: 95,3525.p.lar) Bu mana, Ashab-ı Kiram’dan ve Tabiînden uzun uzadıya nakledilegelen tefsirlerin hülâsası ve hâsılıdır.” (E.T.299)

1140- Halifelik hakkında Kur’andan birkaç not:

-İnsan arzın halifesi olarak halkedilmiştir: (6:165) (10:14) (27:62) (Bak: 1325, p.)

-Asilere bedel mü’minlerin yeryüzünde halife kılınması: (10.73)

-Nuh kavminden sonra halife kılınanlar: (7.69)

-Âd kavminden sonra halife kılınanlar: (7:74)

-Davud (a.s.)’ın hilafeti: (38:26)