1205- HASTALIK خسته لق : Canlıda bir takım değişikliklerin ortaya çıkmasıyla organların yapısında veya işleyişinde yahut canlının davranışında tezahür eden bozukluk ve rahatsızlıklar. (Bak: Eyyub A.S., Musibet)

Hastalıkları bedenî, aklî ve ruhî-manevî olmak üzere üçe ayırmak mümkündür. Tıb ilmi, ilk iki gruba giren hastalıkları incelemekte, bunların teşhis ve tedavileri ile uğraşmaktadır. Manevî veya kalbî hastalıklara gelince:

Başta Hz. Muhammed (A.S.M.) olmak üzere bütün enbiya, asfiya, evliya gibi maneviyat âleminin büyükleri, bu nevi hastalıkların tabibleridirler. Bununla beraber Peygamberler, manevi hastalıklar kadar beden, akıl ve ruh hastalıkları sahasında da beşeriyete rehber ve önder olmuşlardır. Lokman (A.S.) hekimlerin piri olarak kabul edilir. İsa (A.S.)ın, hem beden hem ruh hastalarını mu’cizevi bir surette iyileştirmesi, beşeriyetin bu sahada istikbalde ulaşacağı terakkiyatın hududlarına remzeder. Nitekim bu hakikata işaret eden şu âyet (49:3) وَاُبْرِئُ اْلاَكْمَهَ وَاْلاَبْرَصَ وَاُحْيِى الْمَوْتَى بِاِذْنِ اللّٰهِ  Kur’an, Hazret-i İsa Aleyhisselâm’ın nasıl ahlâk-ı ulviyesine ittibaa beşeri sarihan teşvik eder. Öyle de, şu elindeki san’at-ı âliyeye ve tıbb-ı Rabbanîye, remzen tergib ediyor.İşte şu âyet işaret ediyor ki: “En müzmin dertlere dahi derman bulunabilir. Öyle ise ey insan ve ey musibetzede benî-Âdem! Me’yus olmayınız...Her dert -ne olursan olsun- dermanı mümkündür. Arayınız, bulunuz. (Bak: 1213/2.p.) Hatta ölüme de muvakkat bir hayat rengi vermek mümkündür.” Cenab-ı Hak, şu âyetin lisan-ı işaretiyle manen diyor ki: “Ey insan! Benim için dünyayı terk eden bir abdime iki hediye verdim. Biri, manevi dertlerin dermanı; biri de, maddi dertlerin ilacı. İşte ölmüş kalbler nur-u hidayetle diriliyor. Ölmüş gibi hastalar dahi, onun nefesiyle ve ilaciyle şifa buluyor. Sen de benim eczahane-i hikmetimde her derdine devam bulabilirsin. Çalış, bul! Elbette ararsan bulursun.” işte beşerin tıb cihetindeki şimdiki terakkiyatından çok ilerideki hududunu, şu âyet çiziyor ve ona işaret ediyor ve teşvik yapıyor.” (S.255)

1205/1- Peygamberimiz (A.S.M.)’ın hıfzıssıhha sahasındaki sünnet ve hadisleri nurlu birer rehberdir. Manevi sıfatı ise “tabib-i kulub”dur. Kur’an da müminlere şifadır. Manevi hastalıklar hem ferd, hem cemiyetler için bahis mevzuudur. Bu husustaki Kur’an âyetlerinden birkaç not, bahsimizin sonunda gösterilmiştir.

Resulullah’ın (A.S.M.) yolundan giden ve Kur’anı rehber edinen ümmetinden birçok âlimler ve maneviyat büyükleri olan zatlar, hastalıkların her üç dalında da beşeriyet için birer nümune-i imtisaldirler. Meselâ maddisahada bir nümune:

“İslâm hükemasının Eflatun’u ve hekimlerin şeyhi ve feylesofların üstadı dâhi-i meşhur Ebu Ali ibn-i Sina, yalnız tıp noktasında (7:31)كُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لاَ تُسْرِفُوا âyetini şöyle tefsir etmiş. Demiş:

جَمَعْتُ الطِّبَّ فِى الْبَيْتَيْنِ جَمْعًا وَ حُسْنُ الْقَوْلِ فِى قَصْرِ الْكَلاَمِ

فَقَلِّلْ اِنْ اَكَلْتَ وَ بَعْدَ اَكْلٍ تَجَنَّبْ وَ الشِّفَاءُ فِى اْلاِنْهِضَامِ

وَ لَيْسَ عَلَى النُّفُوسِ اَشَدُّ حَالاً مِنْ اِدْخَالِ الطَّعَامِ عَلَى الطَّعَامِ

Yani: “İlm-i Tıbb’ı iki satırla topluyorum: Sözün güzelliği kısalığındadır. Yediğin vakit az ye.Yedikten sonra dört beş saat kadar daha yeme. Şifa hazımdadır. Yani kolayca hazmedeceğin miktarı ye... Nefse ve mideye en ağır ve yorucu hal, taam taam üstüne yemektir.” (L.147)

1205/2- “Ekser hastalıklar su-i istimalattan, perhizsizlikten ve israftan ve hatiattan ve sefahetten ve dikkatsizlikten geliyor” (L.217) Bu da tekvinî veya teşriî şeriata muhalefetin neticesidir. Bu muhalefette ileri giden mimsiz medeniyet, çeşitli hastalıkların sirayetine vesile oluyor ve hayat-ı insaniyeyi zehirliyor. Halbuki “mevcudat içinde en kıymetdar, hayattır, ve vazifeler içinde en kıymetdar, hayata hizmettir; ve hidemat-ı hayatiye içinde en kıymetdar, hayat-ı faniyenin hayat-ı bakiyeye inkılab etmesi için sa’yetmektir. Şu hayatın bütün kıymeti ve ehemmiyeti ise, hayat-ı bakiyeye çekirdek ve mebde’ ve menşe’ cihetindedir. Yoksa hayat-ı ebediyeyi zehirleyecek ve bozacak bir tarzda şu hayat-ı faniyeye hasr-ı nazar etmek; ani bir şimşeği; sermedi bir güneşe tercih etmek gibi bir divaneliktir. Hakikat nazarında herkesten ziyade hasta olan, maddi ve gafil doktorlardır. Eğer eczahane-i kudsiye-i Kur’aniyeden tiryak-misal imanî ilaçları alabilseler, hem kendi hastalıklarını, hem beşeriyetin yaralarını tedavi ederler... Me’yus ve ümidsiz bir hastaya manevi bir teselli, bazan bin ilaçtan daha nafi’dir. Halbuki tabiat bataklığında boğulmuş bir tabib, o biçare marîzin elîm ye’sine bir zulmet daha katar.” (T.H. 209)

1205/3- Hastalıkların tıbbî ve tedavi cihetlerinden başka bundan daha ehemmiyetli tarafı, hastalık ve musibetlerin dinî hikmetlerini bilmektir. Yani kader-i İlahî, ceza vermek veya hatadan ikaz etmek veya günahını silmek veya tekâmül ettirmek gibi hikmetlerle, kuluna liyakatına göre muamele eder. Bir hastalık ve musibete maruz kalan kul, hemen hatasını anlayıp ciddi tövbe ile ıslah-ı hal etmelidir. Bu bakımdan Risale-i Nur Külliyatında hastalar için, ehemmiyetine binaen, ayrı bir risaleye yer verilmiştir. Bu risaleyi dikkatle ve benimseyerek okuyan bir çok hastanın, gördükleri faydaları takdirle ifade ettikleri müşahede edilmektedir. “Hastalara bir merhem, bir teselli, manevi bir reçete, bir iyadet-ül mariz ve geçmiş olsun makamında” yazılan Yirmibeşinci Lem’a, yani Hastalar Risalesinden bir kısmını nümune olarak aşağıya alıyoruz:

“Ey sıhhatının lezzetini kaybeden hasta! Senin hastalığın sıhhatteki nimet-i İlahiyenin lezzetini kaçırmıyor, bil’akis tattırıyor, ziyadeleştiriyor. Çünki birşey devam etse, te’sirini kaybeder. Hatta ehl-i hakikat müttefikan diyorlar ki: اِنَّمَا اْلاَشْيَاءُ تُعْرَفُ بِاَضْدَادِهَا Yani “herşey zıddıyla bilinir.” Meselâ, karanlık olmazsa; ışık bilinmez, lezzetsiz kalır. Soğuk olmazsa, hararet anlaşılmaz; zevksiz kalır. Açlık olmazsa, yemek lezzet vermez. Mide harareti olmazsa, su içmesi zevk vermez. illet olmazsa, afiyet zevksizdir. Maraz olmazsa, sıhhat lezzetsizdir. Madem Fâtır-ı Hakîm insana her çeşit ihsanını ihsas etmek ve her bir nevi nimetini tattırmak ve insanı daima şükre sevketmek istediğini, şu kâinatta çeşit çeşit hadsiz enva-ı nimeti tadacak, tanıyacak derecede gayet çok cihazat ile insanı techiz etmesi gösteriyor ki; elbette sıhhat ve afiyeti verdiği gibi; hastalıkları, illetleri, dertleri de verecektir.

Senden soruyorum: “Bu hastalık senin başında veya elinde veya midende olmasaydı; sen başın, elin, midenin sıhhatındaki lezzetli, zevkli nimet-i İlahiyeyi hissedip şükreder miydin? Elbette şükür değil, belki düşünmiyecektin. Şuursuz o sıhhatı gaflete belki sefahete sarfederdin.” (L.209)

1206- “Ey lüzumsuz merak eden hasta! Sen, hastalığın ağırlığından merak ediyorsun. O merakın senin hastalığını ağırlaştırır. Hastalığın hafifleşmesini istersen, merak etmemeye çalış. Yani hastalığın faidelerini, sevabını ve çabuk geçeceğini düşün, merakı kaldır, hastalığın kökünü kes. Evet merak, hastalığı ikileştirir; maddi hastalığın altında merak ile manevi bir hastalığı kalbine verir, maddi hastalık ona dayanır, devam eder. Eğer teslimiyetle, rıza ile, hastalığın hikmetini düşünmekle o merak gitse, o maddi hastalığın mühim bir kökü kesilir, hafifleşir, kısmen gider. Hususan evhamla bir dirhem maddi hastalık, bazan merak vasıtasıyla on dirhem kadar büyür. Merak kesilmesiyle, o hastalığın onda dokuzu gider. Merak hastalığı ziyade ettiği gibi, hikmet-ı İlahiyeyi ittiham ve rahmeti ilahiyeyi tenkid ve halık-ı Rahiminden şekva hükmünde olduğu için aksi maksadıyla tokat yer, hastalığını ziyadeleştirir. Evet nasılki şükür nimeti ziyadeleştirir. öyle de şekva; hastalığı, musibeti tezyid eder. Hem merakın kendisi de bir hastalıktır. Onun ilacı, hastalığın hikmetini bilmektir. Madem hikmetini, faidesini bildin; o merhemi meraka sür, kurtul. Ah yerine oh de, vâ-esefa yerine “Elhamdülillâhi alâ kulli hal” söyle.” (L.210)

1207- “Ey ah ü enin eden hasta! Hastalığın suretine bakıp âh! eyleme. Manasına bak oh! de. Eğer hastalığın manası güzel birşey olmasa idi, Hâlik-ı Rahim en sevdiği ibadına hastalıkları vermezdi. Halbuki Hadis-i Sahihte vardır ki:اَشَدُّ النَّاسِ بَلاَءً َاْلاَنْبِيَاءُ ثُمَّ اْلاَوْلِيَاءُ َاْلاَمْثَلُ فَاْلاَمْثَلُ 1ev kema kal- Yani: “En ziyade musibet ve meşakkate giriftar olanlar, insanların en iyisi, en kâmilleridirler.” Başta Hazret-i Eyyub Aleyhisselâm, Enbiyalar sonra Evliyalar ve sonra ehl-i salahat çektikleri hastalıklara birer ibadet-i hâlisa, birer hediye-i Rahmaniye nazarıyla bakmışlar, sabır içinde şükretmişler. Hâlik-ı Rahim’in rahmetinden gelen bir ameliyat-ı cerrahiye nev’inden görmüşler. Sen ey âh ü fizar eden hasta! Bu nurani kafileye iltihak etmek istersen, sabır içinde şükret.” (L.213)

1208- “Ey derdine derman arayan hasta! Hastalık iki kısımdır. Bir kısmı hakiki, bir kısmı vehmîdir. Hakiki kısmı ise; Şâfi-i Hakîm-i Zülcelal Küre-i Arz olan eczahane-i kübrasında, her derde bir deva istif etmiş. O devalar ise, dertleri isterler. Her derde bir derman halketmiştir.

Tedavi için ilaçları almak, istimal etmek meşrudur. Fakat tesiri ve şifayı, Cenab-ı Hak’tan bilmek gerektir. Dermanı o verdiği gibi, şifayı da o veriyor... Hâzık mütedeyyin hekimlerin tavsiyelerini tutmak, ehemmiyetli bir ilaçtır. Çünki ekser hastalıklar su-i istimalattan, perhizsizlikten ve israftan ve hatiattan ve sefahetten ve dikkatsizlikten geliyor. Mütedeyyin hekim, elbette meşru bir dairede nasihat eder ve vesayada bulunur. Su-i istimalattan, israfattan men’eder, teselli verir. Hasta o vesaya ve o teselliye itimad edip hastalığı hafifleşir, sıkıntı yerinde bir ferahlık verir.

Amma vehmî hastalık kısmı ise; onun en müessir ilacı, ehemmiyet vermemektir. Ehemmiyet verdikçe o büyür, şişer. Ehemmiyet vermezse küçülür, dağılır, Nasılki arılara iliştikçe, insanın başına üşüşürler, aldırmazsan dağılır. Hem karanlıkta gözüne sallanan bir ipten gelen bir hayele ehemmiyet verdikçe büyür. Hatta bazan onu divane gibi kaçırır; ehemmiyet vermezse, adi bir ipin yılan olmadığını görür, başındaki telaşına güler. Bu vehmî hastalık çok devam etse, hakikata inkılab eder. Vehham ve asabi insanlarda fena bir hastalıktır. Habbeyi kubbe yapar, kuvve-i maneviyesi kırılır. Hususan merhametsiz yarım hekimlere veyahud insafsız doktorlara rast gelse, evha-mını daha ziyade tahrik eder. Zengin ise malı gider; yoksa ya aklı gider veya sıhhatı gider.” (L.217)

1209- “Ey masum hasta çocuklara ve masum çocuklar hükmünde olan ihtiyarlara hizmet eden hasta bakıcılar! Sizin önünüzde mühim bir ticaret-i uhreviye var. Şevk ve gayret ile o ticareti kazanınız. Masum çocukların hastalıklarını, o nazik vücudlara bir idman, bir riyazet ve ileride dünyanın dağdağalarına mukavemet verdirmek için bir şırınga ve bir terbiye-i Rabbaniye gibi, çocuğun hayat-ı dünyeviyesine ait çok hikmetlerle beraber ve hayat-ı ruhiyesine ve tasaffi-i hayatına medar olacak büyüklerdeki keffaret-üz zünub yerine, manevi ve ileride veyahud âhirette terakkiyat-ı maneviyesine medar şırıngalar nev’indeki hastalıklardan gelen sevab, peder ve validelerinin defter-i a’maline, bilhassa sırr-ı şefkatle çocuğun sıhhatını kendi sıhhatına tercih eden validesinin sahife-i hasenatına girdiği, ehl-i hakikatça sabittir.

İhtiyarlara bakmak ise; hem azîm sevab almakla beraber, o ihtiyarların ve bilhassa peder ve valide ise dualarını almak ve kalblerini hoşnud etmek ve vefakârane hizmet etmek, hem bu dünyadaki saadete, hem âhiretin saadetine medar olduğu rivayât-ı sahiha ile ve çok vukuat-ı tarihiye ile sabittir. İhtiyar peder ve validesine tam itaat eden bahtiyar bir veled, evladından aynı vaziyeti gördüğü gibi, bedbaht bir veled, eğer ebeveynini rencide etse; azab-ı uhrevîden başka, dünyada çok felaketlerle cezasını gördüğü, çok vukuatla sabittir. Evet ihtiyarlara, masumlara, yalnız akrabasına bakmak değil; belki ehl-i iman (madem sırr-ı imanla uhuvvet-i hakikiye var) onlara rast gelse, muhterem hasta ihtiyar ona muhtaç olsa, ruh u canla ona hizmet etmek İslâmiyetin muktezasıdır.” (L.219)

1210- “Ey nüzul gibi ağır hastalıklara mübtela olan kardeş! Evvela sana müjde ediyorum ki; mü’min için nüzul mübarek sayılıyor. Bunu çoktan ehl-i velayetten işitiyordum, sırrını bilmezdim. bir sırrı şöyle kalbime geliyor ki: ehlullah, Cenab-ı Hakk’a vasıl olmak ve dünyanın azîm manevi tehlikelerinden kurtulmak ve saadet-i ebediyeyi te’min etmek için iki esası ihtiyaren takip etmişler:

Birisi: Rabıta-i mevttir. Yani dünya fani olduğu gibi, kendisi de içinde vazifedar fani bir misafir olduğunu düşünmekle, hayat-ı ebedîsine o suretle çalışmışlar.

İkincisi: Nefs-i emmarenin ve kör hissiyatın tehlikelerinden kurtulmak için, çileler ile, riyazetlerle nefs-i emmarenin öldürülmesine çalışmışlar. Sizler ey yarı vücudunun sıhhatini kaybeden kardeş! Sen ihtiyarsız kısa ve kolay ve sebeb-i saadet olan iki esas sana verilmiş ki; daima senin vücudunun vaziyeti, dünyanın zevalini ve insanın fani olduğunu ihtar ediyor. Daha dünya seni boğamıyor, gaflet senin gözünü kapayamıyor.. ve yarım insan vaziyetinde bir zata, nefs-i emmare, elbette hevesat-ı rezile ile ve nefsani müştehiyat ile onu aldatmaz, çabuk o nefsin belasından kurtulur.

İşte mü’min sırr-ı iman ile ve teslimiyet ve tevekkül ile, o ağır nüzul gibi hastalıktan az bir zamanda, ehl-i velayetin çilleleri gibi istifade edebilir. O vakit o ağır hastalık çok ucuz düşer.” (L.218) (Eyyub (A.S.)ın hastalığından alınan ders, bak: 1073.p)

1211- “Her zamanın bir hükmü var. Şu gaflet zamanında musibet şeklini değiştirmiş. Bazı zamanda ve bazı eşhasta bela, bela değil, belki bir lütf-u İlahîdir. Ben şu zamandaki hastalıklı sair musibetzedeleri (fakat musibet, dine dokunmamak şartıyla) bahtiyar gördüğümden, hastalık ve musibet aleyhdarı bulunmak hususunda bana bir fikir vermiyor. Ve bana, onlara acımak hissini iras etmiyor. Çünki hangi bir genç hasta yanıma gelmiş ise görüyorum; emsallerine nisbeten bir derece vazife-i diniyeye ve âhirete karşı merbutiyeti var. Ondan anlıyorum ki: Öyleler hakkında o nevi hastalıklar musibet değil, bir nevi nimet-i İlahiyedir. Çünki çendan o hastalık onun dünyevî, fani kısacık hayatına bir zahmet iras ediyor. Fakat onun ebedî hayatına faidesi dokunuyor. Bir nevi ibadet hükmüne geçiyor. Eğer sıhhat bulsa, gençlik sarhoşluğuyla ve zamanın sefahetiyle elbette hastalık haletini muhafaza edemiyecek, belki sefahete atılacak...

1211/1- Cenab-ı Hak, hadsiz kudret ve nihayetsiz rahmetini göstermek için insanda hadsiz bir acz, nihayetsiz bir fakr derceylemiştir. Hem hadsiz nukuş-u Esmasını göstermek için insanı öyle bir surette halketmiş ki, hadsiz cihetlerle elemler aldığı gibi, hadsiz cihetlerle de lezzetler alabilir bir makine hükmünde yaratmış. Ve o makine-i insaniyede yüzer âlet var. Herbirinin elemi ayrı, lezzeti ayrı, vazifesi ayrı, mükâfatı ayrıdır. Adeta insan-ı ekber olan âlemde tecelli eden bütün Esma-i İlahiye bir âlem-i asgar olan insanda dahi o Esmanın umumiyetle cilveleri var. Bunda sıhhat ve âfiyet ve lezaiz gibi nâfi’ emirler nasıl şükrü dedirtir, o makineyi çok cihetlerle vazifelerine sevkeder. İnsan da bir şükür fabrikası gibi olur. Öyle de, musibetlerle, hastalıklarla, âlâm ile, sair müheyyiç ve muharrik ârızalar ile o makinenin diğer çarklarını harekete getirir, tehyiç eder. Mahiyet-i insaniyede münderic olan acz ve za’f ve fakr madenini işlettiriyor. Bir lisan ile değil, belki herbir azanın lisanıyla bir iltica, bir istimdad vaziyeti verir. Güya insan o ârızalar, ile, ayrı ayrı binler kalemi tazammun eden müteharrik bir kalem olur. Sahife-i hayatında veyahut levh-i misalîde mukadderat-ı hayatını yazar, esma-i İlahiyeye bir ilânname yapar ve bir kaside-i manzume-i Sübhaniye hükmüne geçip vazife-i fıtratını ifa eder.” (L.13)

1212- “Şu dar-ı dünya, meydan-ı imtihandır ve dar-ı hizmettir; lezzet ve ücret ve mükâfat yeri değildir. Madem dar-ı hizmettir ve mahall-i ubudiyettir; hastalıklar ve musibetler dinî olmamak ve sabretmek şartıyla o hizmete ve o ubudiyete çok muvafık oluyor ve kuvvet veriyor. Ve herbir saatı, bir gün ibadet hükmüne getirdiğinden, şekva değil, şükretmek gerektir.

Evet, ibadet iki kısımdır: Bir kısmı müsbet, diğeri menfi. Müsbet kısmı malumdur. Menfi kısmı ise, hastalıklar ve musibetlerle musibetzede za’fını ve aczini hissedip, Rabb-i Rahimine ilticakârane teveccüh edip, onu düşünüp, ona yalvarıp, hâlis bir ubudiyet yapar. Bu ubudiyete riya giremez, hâlistir. Eğer sabretse, musibetin mükâfatını düşünse, şükretse, o vakit herbir saati bir gün ibadet hükmüne geçer. Kısacak ömrü, uzun bir ömür olur. Hatta birkısmı var ki: Bir dakikası bir gün ibadet hükmüne geçer.” (L.10)

İki atıf notu:

-Hastalık duaya kuvvet verir, bak. 695.p.

-Hastalıkta sabır, bak:3176.p.

1213- Bir Hadis-i Şerifte; اَلاَمْرَاضُ هَدَايَا مِنَ اللهِ عَزَّ وَجَلَّ لِلْعَبْدِ Yani: Hastalıklar, Allahu Azimüşşan tarafından kul için hediyelerdir.” buyurulmuştur. (H.G.hadis:34)

Hadis kitablarında hastalık hakkında hayli ehadis vardır. Ezcümle: Sahih-i Buhari 75. Kitab-ül Marza l. ve 3. babları ve İbn-i Mace 31. Kitab-üt Tıb 18. babı ve Sahih-i Müslim 45. Kitab-ül Birr 14. babı mü’minler için hastalık ve musibetlerdeki sevablara dairdir. Meselâ, Müslim’deki aynı babın 45. hadis meali şöyledir: “Kendisine hastalık ve daha başka neviden herhangi bir eza isabet eden hiçbir mü’min yoktur ki; Allah bu eza sebebiyle onun günahlarını, ağacın kendi yapraklarını dökmesi gibi döker olmasın.” (S.M.8. cild. sh:39)

Bir atıf notu:

- Hastaya manevi şifa olarak okumak, bak: 2816 .p.

1213/1- Kur’andan, manevi hastalık ve şifa ile alâkalı bir kaç not:

-Kalblerinde hastalık bulunanlar ve bunların halleri: (2:7,10) (5:52) (8:49) (9:125) (22: 53) (24:50) (33:12,60) (47:20.29) (74.31)

-Kur’anın kalblere ve mü’minlere şifa olduğu : (10:57) (17:82) (41:44)

-Şifayı veren yalnız Allah’dır ‘(26:80)

-Balın şifası: (16:69)

1213/2- Hastalıkla alâkalı bir kaç hadis meali:

Tıb ilminin nazara alacağı bir rivayet: “Sizden birinin hastası canı bir şeyi çektiği zaman, onu yedirsin.” (R.E. sh: 31)

Her hastalığın devası vardır: “Allahu Zülcelal Hazretleri devasını vermediği hastalık vermedi. Bilen bildi, bilmiyen bilmedi. Yalnız ölüme çare yok.” (R.E.shfa:89) (Bak: 1205.p.)

“Allahu Zülcelal Hazretleri devasını inzal etmemiş hiçbir hastalık vermedi. Kocamak müstesna. Bakınız inek sütüne. Zira inek her ottan yer.” (R.E.sh.89)

“Adamın, Allah indinde bir mevkii vardır ki, ona ibadetle erişemez. O mevkie erişinceye kadar. Allah ona hoşuna gitmeyen şeyler verir (musibetlerle imtihan eder).” (R.E.sh:100)

“Hastalıklarınızı sadaka ile tedavi edin. (Bak: Sadaka) Mallarınızı zekât ile koruyun. Zira onlar, sizden kötülükleri ve hastalıkları defeder.” (R.E.sh.283)

“Her gün bela der ki: “Nereye gideyim? Allahu Zülcelal Hazretleri buyurur: “Dost ve ehl-i taatıma git. Seninle iyilerini imtihan ederim, sabırlarını sınar, günahlarını siler ve derecelerini yükseltirim.” Bolluk da her gün “nereye gideyim?” der. Allah da şöyle buyurur; “Düşmanlarıma, ehl-i masiyete git. Bununla tuğyanlarını murad ederim, günahlarını katlarım. Seninle onlara acele ederim, nimeti (zenginliği) dünyada veririm ve onların gafletini artırırım.” (R.E. sh.517)