90- ADAVET عداوة :  Husumet, düşmanlık. Kin. Buğz. Garaz. (Bak. Gıybet, Uhuvvet)

«Adavet ve muhabbet, nur ve zulmet gibi zıttırlar. İkisi, mânâ-yı hakikisinde olarak beraber cem’olmazlar. Eğer muhabbet, kendi esbabının rüçhaniyetine göre bir kalbde hakiki bulunsa, o vakit adavet mecazi olur; acımak suretine inkılab eder. Evet mümin, kardeşini sever ve sevmeli. Fakat fenalığı için yalnız acır. Tahakkümle değil, belki lütufla ıslahına çalışır. Onun için nass-ı hadis ile: “Üç günden fazla, mü’min mü’mine küsüp kat-ı mükâleme etmeyecek.”1 Eğer esbab-ı adavet galebe çalıp, adavet hakikatıyla bir kalbde bulunsa; o vakit muhabbet mecazi olur, tasannu ve temelluk suretine girer.» (M.263) (Bak:2540-2543.p.lar) (Bir seyyie için mü’mine adavet etmemek, bak: 129.p.) (Mü’mine adavetin muaccel cezası, bak: 146.p.)

91- «Adavet etmek istersen, kalbindeki adavete adavet et; onun ref’ine çalış. Hem, en ziyade sana zarar veren nefs-i emmarene ve heva-i nefsine adavet et, ıslahına çalış. O muzır nefsin hatırı için mü’minlere adavet etme. Eğer düşmanlık etmek istersen; kâfirler, zındıklar çoktur, onlara adavet et. Evet nasılki muhabbet sıfatı, muhabbete lâyıktır; öyle de: Adavet hasleti, herşeyden evvel kendisi adavete lâyıktır. Eğer hasmını mağlub etmek istersen, fenalığına karşı iyilikle mukabele et. Çünki eğer fenalıkla mukabele edersen, husumet tezayüd eder. Zahiren mağlub bile olsa, kalben kin bağlar, adaveti idame eder. Eğer iyilikle mukabele etsen, nedamet eder; sana dost olur...» (M.265) (Siyasi adavetler, bak: 3235-3238.p.lar) (Mü’minin ruhunda adavet yoktur, bak: 2170.p.) (Adavetten nasihata davet edenleri dinlemek, Bak: 3882.p.)

92- «Hârici düşmanların zuhur ve tehacümünde dahilî adavetleri unutmak ve bırakmak olan bir maslahat-ı içtimaiyeyi en bedevi kavimler dahi takdir edip yaptıkları halde, şu cemaat-ı İslâmiyeye hizmet dava edenlere ne olmuş ki; birbiri arkasında tehacüm vaziyetini alan hadsiz düşmanlar varken, cüz’i adavetleri unutmayıp, düşmanların hücumuna zemin hazır ediyorlar. Şu hal bir sukuttur, bir vahşettir. Hayat-ı içtimaiye-i İslâmiyeye bir hiyanettir.» (M.269) (İttifak maddesinin parağraflarına da bakınız.)

Atıf notları:

-Şiddetli muhabbetin adavete dönmesi, bak: 2550.p.

-Ehl-i kitaba muhabbet meselesi, bak: 779, 2541 ilâ 2543.p.lar

93- Adavet mevzuu ile alâkalı Kur’an’dan birkaç not:

-Yahudilerin düşmanlık ve ifsadları: (5:64) (Bak: 782.p.)

-İns ve cin şeytanlarının düşmanlığı: (6:112)

-İbrahim (A.S.), babasının Allah’a düşmanlığını anlayınca alâkasını kesmesi: (9:114)

- Mübareze kanunu mânâsında adavet: (25:31)

- Düşmanlığı dostluğa çeviren hüsn-ü muamele: (41:34)

- Cennet’te mü’minler arasında adavet kalmaz: (15:47)

- Gayr-ı mütecaviz ve mütecaviz düşmana karşı tavır: (60:7,8,9)

-Allah düşmanlarını dost edinmemek: (60:1) (Bak: 2170/1, 2258.p.lar)